Stuart Hughes is a BBC World Affairs producer. Twitter: @stuartdhughes
Share
Facebook
Twitter
Comments
The popular stereotype of a British ambassador abroad is a linen-suited gentleman gazing at the sunset, gin and tonic in hand, on the veranda of a grand residence in a far-off land.
But if our man in the Panama hat is listening to his Whitehall masters he should now be thinking about taking a photograph of that sunset on his smartphone and sharing it with the world via Twitter.
In December, the Foreign Office published its digital strategy.
As well as putting forward a “digital by default” policy for consular services, the paper also pledges to “take full advantage of digital diplomacy”.
Digital diplomacy. Twenty-first Century statecraft. E-diplomacy. Diplomacy 2.0. The use of digital tools to further foreign policy goals has been given a variety of labels.
In the definition set out by Fergus Hanson from the Brookings Institution in Washington, it is simply “the use of the internet and new information communications technologies to help carry out diplomatic objectives”.
Much of the work of diplomacy has traditionally taken place out of public view (until Wikileaks published more than a quarter of a million US diplomatic cables). So what lies behind this new spirit of openness and transparency?
In part, it is a realisation that foreign ministries cannot afford to ignore the digital platforms that are transforming and democratising the way we gather and share information. “The 21st Century is a terrible time to be a control freak,” says former US State Department tech guru Alec Ross.
In an ever more networked world, anyone trying to operate outside the network risks being left out of conversations that are increasingly taking place in public spheres. As one analyst, Rory Medcalf, has noted: “A 21st Century foreign service that does not seriously use social media is a bit like a pre-1914 diplomatic network that kept its hands clean of newspapers and the telephone.”
But some observers believe the driving force may be a feeling of anxiety as well as opportunity in diplomatic circles. In one of a collection of thought-provoking essays published by the Canadian International Council, Brian Fung quotes a State Department official who frets that “if we don’t join that vibrant area, we will become irrelevant.”
Senior British officials – social media novices and veterans alike – recently discussed the Foreign Office’s digital strategy at their annual leadership conference in London. I quipped on Twitter (perhaps a little harshly) that watching these venerable diplomats trying to embrace the digital future felt a little like watching my grandparents dancing at a rave. “It may look weird but at least we’re dancing,” replied one Sir Humphrey. Fair point. Condensing foreign policy issues into Twitter or Facebook-sized morsels takes practice and can still seem strange because it’s a relative novelty. In time, it may become the norm.
But is digital diplomacy anything more than just a passing fad that will disappear like a puff of Cuban cigar smoke after a state banquet?
There are dangers involved in making diplomacy more participatory and transparent. Negative headlines can follow when it is done badly. This was demonstrated recently by an appallingly clumsy attempt by the British Embassy in Bahrain to mark World Press Freedom Day which the Foreign Office in London was forced to distance itself from.
But for digital evangelists like the British ambassador to Lebanon, Tom Fletcher, the rewards outweigh the risks of the odd diplomatic incident. He believes social media provides a unique chance for diplomats to “engage directly on a meaningful scale with the countries we live in”. It has, Fletcher argues, “the potential to rewrite the diplomatic rulebook”.
For US Secretary of State John Kerry, the very phrase “digital diplomacy” is “almost redundant.” “It’s just diplomacy, period,” he says.
So is the age of the naked diplomat approaching? The Foreign Office certainly thinks so… although still topped off with a Panama hat, naturally.
Za nepunih pet godina prištinska diplomatija obezbedila je 97 međunarodnih priznanja, a do 17. februara 2013. očekuje još nekoliko
Potpredsedniku Vlade Srbije i ministru spoljne i unutrašnje trgovine i telekomunikacija Rasimu Ljajiću sagovornici u Tripoliju preneli su da se Libija nalazi pod velikim pritiskom da prizna nezavisnost Kosova i Metohije.
„Libijski ministar spoljnih poslova otvoreno mi je rekao da su pod velikim pritiskom zemalja u regionu, ali i zapadnih država, da priznaju nezavisnost Kosova. Ukazao sam mu da se vodi intenzivan politički dijalog Beograda i Prištine u Briselu, i da mi ne bismo kao dobar ocenili potez Libije da to učini“, rekao je Ljajić.
Putovanja urodila plodom
Kosovska diplomatija uveliko lobira da međunarodna zajednica prizna nezavisnost. Posle 2008, kada je u Prištini proglašena nezavisnost Kosova, prošla godina smatra se najuspešnijom. Sumirajući diplomatske rezultate Enver Hodžaj, ministar spoljnih poslova, naglasio je da će Kosovo na petogodišnjicu sticanja nezavisnosti, do 17. februara, priznati više od 100 zemalja. U toku je postupak za priznavanje Kosova u četiri države. Hodžaj je rekao da je kao ministar spoljnih poslova posetio 44 države, i sastao se sa više od 130 predstavnika tih zemalja koje uglavnom podržavaju nezavisnost Kosova. Kao rezultat takve ofanzivne diplomatske misije Kosovo je u protekloj godini priznalo 13 država, a postalo je i član 10 regionalnih organizacija.
Priznanja zemalja iz Srednje Amerike Hodžaj smatra svojim uspehom. Kao najznačajniji uspeh u prošloj godini izdvaja priznanje nezavisnosti Kosova od Pakistana.
Pojačano lobiranje počelo je posle savetodavne odluke Međunarodnog suda pravde u Hagu, koja je dala za pravo Albancima na Kosovu da donesu deklaraciju o nezavisnosti. Prištinski lideri uvideli su da će im navedena odluka Međunarodnog suda, uz dobro pripremljenju i osmišljenju lobističku i diplomatsku ofanzivu, doneti veći broj međunarodnih priznanja. Već početkom juna 2011. godine Vlada Kosova usvojila je strategiju za priznavanje nezavisnosti, koja je podrazumevala i opštu mobilizacija u diplomatskoj službi. Strategija, koju je pripremio ministar spoljnih poslova Enver Hodžaj, obuhvata aktivnosti koje će preduzeti institucije, šefovi institucija, ali i međunarodni prijatelji na lobiranju za nova priznanja.
Spoljnopolitički prioriteti
U strategiji su posebno jasno definisani spoljnopolitički prioriteti. Između ostalog definisano je da je Ministarstvo spoljnih poslova Kosova posvećeno maksimalnom angažovanju na očuvanju subjektiviteta nove države. Kao glavni prioriteti spoljne politike istaknuti su priznavanje nezavisnosti Kosova od strane apsolutne većine država međunarodne zajednice, i uspostavljanje diplomatskih odnosa sa tim zemljama. Negovanje tesnih i posebnih odnosa sa Sjedinjenim Američkim Državama ostaje i dalje poseban prioritet spoljne politike. Za te odnose kaže se da imaju stratešku ulogu u očuvanju mira i stabilnosti u zemlji i regionu. Izgradnja strateškog partnerstva sa Evropskom unijom i NATO-om, uključujući uspostavljanje ugovornih odnosa sa tim organizacijama na putu ka evroatlantskim integracijama, sledeći je prioritet.
Vlada Kosova izdvojila je značajna finansijska sredstva za lobiranje, a ni bogati albanski biznismeni na čelu sa Bedžetom Pacolijem i albanska dijaspora nisu štedeli novce. U svrhe lobiranja za priznanje nezavisnosti prikupljeno je nekoliko desetina miliona evra.
Značajnu pomoć Prištini u lobiranju za nezavisnost Kosova nakon 17. februara 2008. godine pružile su SAD, Velika Britanija, Nemačka, Francuska, Albanija i Turska. Te države vršile su uticaj po celom svetu za priznavanje nezavisnosti. Zvaničnici Turske, koja je među prvim zemljama priznala, obavestili su kosovske vlasti da će njihova zemlja nastaviti da podržava Kosovo u dobijanju novih međunarodnih priznanja, naročito među članicama Organizacija islamske konferencije. Ministarski komitet Organizacije islamske konferencije (OIK) na 38. zasedanju, održanom u junu 2012. u Kazahstanu, usvojila je Rezoluciju kojom je podržala nezavisnost Kosova, i pozvala druge zemlje da to učine. Već na 39. sednici, koji je održana u novembru 2012. u Džibutiju, savet ministara OIK usvojio je rezoluciju o Kosovu. Pritom su pozvane sve članice te organizacije koje nisu priznale Kosovo da to urade. Od 57 članica OIK do sada su 30 priznale nezavisnost Kosova.
Težište kosovske diplomatije u poslednjem periodu usmereno je prema zemljama Bliskog istoka, koje je zahvatilo „Arapsko proleće“. Procenjuje se da će novi režimi uskoro priznati nezavisnost Kosova. Prema diplomatskim izvorima iz Prištine, to bi uskoro mogli da učine Egipat, Libija i Tunis.
Na meti Rumunija i Slovačka
Poseban akcenat kosovske diplomatije dat je na lobiranje u zemljama EU koje nisu priznale nezavisnost Kosova. Pored Španije, Grčke, Kipra, diplomatska aktivnost usmerena je na uspostavljanje širih veza sa Rumunijom i Slovačkom, za koje se procenjuje da bi mogle u narednom periodu da priznaju nezavisnost Kosova. Tokom 2012. godine kosovske institucije intenzivirale su kontakte sa rumunskim političarima, diplomatama i medijima. Takođe poslednjih meseci Prištinu je posetilo nekoliko uticajnih novinara i političara koji imaju značajan uticaj na javno mnjenje u Rumuniji.
Slovačka takođe nije priznala nezavisnost Kosova, ali je priznala kosovske pasoše. To predstavlja početne korake u promeni stava prema nezavisnosti. Kosovo je nedavno Slovačkoj izručilo svog državljanina Bakija Sadikija, vođu albanske mafije, koji je 2008. godine u toj zemlji u odsustvu osuđen na 22 godine zatvora zbog šverca više od 120 kilograma heroina.
Slovačke vlasti u saradnji sa Interpolom otkrile su da se Sadiki od maja 2010. godine nalazi na Kosovu, ali nije uhapšen jer je slovačko Ministarstvo pravde zahtev za izručenje poslalo u Beograd, s obrazloženjem da zvanična Bratislava ne priznaje Kosovo. Nakon što je nadležni sud u Gnjilanu doneo odluku da Sadiki bude izručen Slovačkoj, početkom decembra Slovačku je posetio ministar Hodžaj, pa su u javnosti procurele vesti o mogućnosti da Bratislava promeni i stav prema nezavisnosti Kosova.
Posetu kosovskog ministra spoljnih poslova Slovačkoj tada je prokomentarisao i profesor na Pravnom fakultetu u Bratislavi Miroslav Slaštan, koji je rekao da odluka o izručenju Sadikija može da se tumači i kao obaveza da Slovačka prizna Kosovo kao samostalnu državu.
Jedan od osnovnih zadataka albanske dijaspore u Americi jeste i regrutovanje lobista iz redova uticajnih ličnosti tamošnje političke scene, pre svega članova Kongresa i Senata, ali i medija i institucija koje se bave analitikom. Pored poznatih dugogodišnjih albanskih lobista iz američkog Kongresa i Senata nakon NATO agresije na SRJ, poznati albanski lobisti postali su bivši predsednik SAD Bil Klinton, kao i predstavnici njegove administracije Madlen Olbrajt, Vesli Klark i dr.
Nakon orijentacije Kosova prema evrointegracijama, delovanje albanskog lobija težišno je usmereno prema Evropi, jer je procenjeno da će se ključne odluke o Kosovu u narednom periodu donositi u Briselu. Mada njihov uticaj na evropske centre moći do sada nije bio jak, niti je njihov angažman bio transparentan kao što je to slučaj u SAD, brojne proalbanske nevladine grupe i pojedinci u Evropi u poslednje vreme sve otvorenije lobiraju u prilog nezavisnosti Kosova.
Najuočljiviji je uticaj albanskog lobija u Švajcarskoj. U toj zemlji albanska emigracija godinama ima jaka ekonomska uporišta. S obzirom na sve veću ulogu Beča u razgovorima o budućem statusu Kosova, albanski lobi počeo je da deluje i u Austriji. Tako je u junu prošle godine prestižni austrijski časopis „Cercle Diplomatique et Economique International“ opširno predstavio Republiku Kosovo preko njenih lidera premijera Hašima Tačija, ministra spoljnih poslova Envera Hodžaja i ambasadora Kosova u Beču Sabrija Kićmarija.
Pojačano lobiranje za nezavisno Kosovo postalo je uočljivo u Danskoj, Švedskoj i Norveškoj. U lobiranju posebno je aktivan Marti Ahtisari, finski državnik. Takođe je pojačano delovanje albanskih lobista i u Francuskoj, u kojoj živi i radi najveći broj albanskih intelektualnih emigranata, ali i studenata s Kosova.
Posle NATO intervencije 1999. godine London otvoreno podržava albanske separatističke ambicije i nezavisnost Kosova. Na čelu se nalazi bivši premijer Toni Bler, koji je bio jedan od najvećih zagovornika NATO bombardovanja, posle čega je došlo do zbližavanja njegove vlade sa liderima kosovskih Albanaca. Fondacija „Toni Bler“ uspostavila je prošle godine saradnju sa Ministarstvom inostranih poslova Kosova. Nedavno je ta fondacija sponzorisala konferenciju kosovskog Ministarstva spoljnih poslova, na kojoj su učestvovale poznate ličnosti međuverskog dijaloga iz Vatikana, Indonezije, Saudijske Arabije, SAD, Izraela i država regiona. Na kraju, na poziv ministra spoljnih poslova Toni Bler krajem prošle godine posetio je Kosovo da bi za studente Univerziteta u Prištini i Američkog univerziteta Kosova održao predavanje na temu globalizacije i međuverskog dijaloga.
Digitalizacija
Da je kosovska diplomatija postigla značajne uspehe tokom petogodišnjeg delovanja najbolje potvrđuje podatak da se digitalna kosovska diplomatija smatra među najboljima u svetu. Uticajni turski časopis za javnu diplomatiju „Yeni Diplomasi“ („Nova diplomatija“) objavio je da je Ministarstvo inostranih poslova Republike Kosova autor najbolje Nacionalne strategije za digitalnu diplomatiju od svih balkanskih zemalja. Strategija kosovske digitalne diplomatije ocenjena je kao najbolja posle SAD, Velike Britanije i Izraela. Eksperti su procenjivali sadržaj strategije desetina država, delovanja ministarstava inostranih poslova i prezentaciju digitalne afirmaciju svojih zemalja.
Zamenik ministra inostranih poslova Kosova Petrit Seljimi, koji je bio odgovoran za iniciranje nacrta i implementaciju digitalne diplomatije, rekao je da je u protekloj godini ostvaren veliki napredak komunikacije putem digitalnih sredstava. Značajnu podršku u tome dobili su od norveške i britanske vlade. Dosta je uloženo u aplikacije za mobilne telefone, u toku je organizacija obuke za „Vikipediju“, a za 2013. godinu planirano je više akcija, portala i projekta. Ovih dana biće pokrenut portal na pet jezika koji će prezentovati Kosovo. Istovremeno, u saradnji sa vrhunskim svetskim spoljnopolitičkim i kulturnim institucijama kao što su Evropski savet za spoljne poslove, Britanski savet i Četam haus, pripremaju se nove publikacije i projekti s ciljem afirmacije kosovske nezavisnosti.
Iako su mnogi skloni da potcenjuju kosovsku diplomatiju, nesumnjivo je da je za pet godina postigla zavidne uspehe na međunarodnom planu. Zahvaljujući planskoj i osmišljenoj aktivnosti kosovskih diplomata i lobista danas kosovskom premijeru Hašimu Tačiju lobi organizacije više nisu potrebne, jer praktično ima direktan ulaz u Belu kuću, Kongres i Senat SAD, kao i u Briselu.
Glavni ciljevi
Početkom ovog meseca Kosovo je krenulo u novi proces lobiranja širom sveta. Kao glavni cilj kosovske diplomatije u narednom periodu Hodžaj je naveo prijem Kosova u UN, NATO i EU, kao i druge svetske i regionalne organizacije.
Uloga Bedžeta Pacolija
Veliku ulogu u lobiranju za kosovsku nezavisnost odigrao je Bedžet Pacoli, predsednik stranke Alijanse za novo Kosovo, i zvanično najbogatiji Albanac na svetu. Pacoli je bio zadužen za lobiranje u afričkim zemljama. Njegovom zaslugom 20 afričkih zemalja priznalo je nezavisnost Kosova. Pacoli je izjavio da je do sada za lobiranje za priznavanje nezavisnosti Kosova potrošio oko 70 miliona dolara.
Filed Under crisis communication, digital diplomacy, eeas, EU delegations, eu diplomacy, external action service, social diplomacy, soft power
I was asked by a friend working on a thesis on EU diplomacy to share some insights on the digital potential of the recently established European External Action Service (EEAS). These are a few ideas I have been toying with and which I hope will be of use not only for my friend’s research but possibly also for EEAS colleagues.
Soft power diplomacy or no power diplomacy?
The European Union is sitting on a goldmine of soft power attributes, but it is barely using them for want of a consistent and strong international presence.
Just think about it:
The EU is the world’s largest trade block and donor of humanitarian and development assistance, and thus has an extensive network of delegations around the world mainly operating in the framework of its external relations policy.
The EU also represents shared political and security viewpoints held by its member states, as articulated in the common security and defence policy.
Finally, the EU shares strong values in the fields of democracy and personal freedom, values it is ready to defend and claim at international political gatherings (the latest example being the UN General Assembly).
However, because of the lack of political will to create a strong « EU diplomacy » brand, the EEAS and the EU delegations often do not manage to reap the benefits of the EU’s unique position in the world.
Why not create a Twitter feed called @eu_diplomacy that would overcome the problems of personification of the EU (who represents the EU today, Mr van Rompuy, Ms Catherine Ashton or Mr Barroso? – sometimes all three show up at international events) and provide factual, documented information on the European Union’s diplomatic efforts? This feed would be much easier to follow for national and international diplomatic and foreign affairs services and serve as a central repository for all EU diplomatic efforts, even those which today do not officially fall within the scope of the EEAS (think development policy for example).
It is telling that when you search Google for « EU diplomacy », you do not find any reference of the expression on the EEAS’ own website, apart from an obscure EU Green Diplomacy network as the screenshop below illustrates.
Increased digital presence for better outreach and service
There are four areas where European diplomacy could leverage the power of Internet and social networks in the short term to medium term:
citizen outreach
consular services
EU community building abroad
crisis communications
Citizen outreach
EU delegations (in non-EU countries) and EU representations (in EU countries) should be much more open to interaction with local populations to answer their questions about the EU, with a focus on practical questions about travelling across the EU, working and studying in the EU.
This could be done through the official website of each delegation / representation, but even better through the official Facebook page or through a blog. Interactive FAQs and forum features should be standard features in the future online presence of these delegations / representations. Potential language issues should be resolved by always picking the language of the country first, with the possibility to add one or two official EU languages if relevant.
Consular services
Since 2002, every EU citizen is entitled to help from any other EU Member State’s embassy / consulate, under the same conditions as their nationals. This extended consular protection is not known by many Europeans. This information should be used to better convey the idea that the EU is developing innovative approaches to consular protection and visa policies (since 2010, there is a common visa policy).
Reaching out to these travellers on relevant online travel communities (Tripadvisor, Lonely Planet) could be an original and efffective way to sell the EU to these audiences and demonstrate its concrete benefits.
EU community building abroad
The reality of expatriation is that birds of a feather flock together, and this holds true for Europeans abroad. EU delegations / representations should facilitate and encourage the social life of Europeans by creating online communities for them to interact and share, via Facebook pages or dedicated social networking platforms such as Ning or Yammer.
Eventually, if regularly fed with interesting, shareable and relevant information, these expatriates will become brand ambassadors for the EU in their guest country, acting as multipliers for the diplomatic efforts engaged by the EEAS and other EU institutions.
Crisis communications
The earthquake and nuclear catastrophe that befell Japan in Spring of this year and the more recent natural disasters faced by Americans on the East Coast demonstrated again the power of social networks for gathering and sharing crisis-related information.
The EEAS, through its delegations / representations, could also act as an aggregator of crisis-related information in the wake or aftermath of major crises, making sure that EU citizen are properly informed, in particular for those who do not have a national representation in their country of residence and who struggle with understanding the safety instructions provided in a language they do not master.
Email notification systems, via e-mail, SMS or social networks, can be used to send out information on a very short notice and to keep track of . Facebook pages and blogs will relay safety instructions and practical information to cope with a crisis and take appropriate action. The formidable translation machine of the EU institutions could benefit those who need it most, in countries where access to information in their own language is scarce or absent.
___
In conclusion, EU diplomacy has its core diplomatic role to play, in which digital plays a minor part (for the moment). There is however another key role it is not currently taking on, building on its soft powers to generate brand awareness and recognition. This role is that of a provider of concrete useful services to EU and non-EU citizens within the context of the powers it has been entrusted with. Let’s call it « social diplomacy » for want of a better term.
Evropski Parlament je 12. maja 2011. usvojio rezoluciju kojom se Evropska Komisija poziva da pripremi strategiju o digitalnoj i kulturnoj diplomatiji koja bi se koordinisano sprovodila u svim misijama Evropske Unije, širom sveta. Preteča ove rezolucije je dokument koji je predložila Marietje Šake, holandski član Evropskog Parlamenta, koja se pozvala na sredstva koje ulažu Kina, Sjedinjene Američke Države i NATO alijansa u digitalnu diplomatiju da bi proširile svoj ekonomski i politički uticaj u svetu. U čemu je stvar?
Prema procenama Generalnog Direktora kompanije Gugl, Erika Šmita, u svetu se danas koristi preko četiri milijarde mobilnih telefona, od kojih više od jedne milijarde korisnicima omogućuje pristup Internetu. Šmit očekuje da će se ova brojka udvostručiti kroz pet godina, kao i broj korisnika Interneta koji se pred kraj 2010. približio broju od oko dve milijarde. Društvene mreže poput Fejsbuka, Jutjuba i Tvitera danas zajedno koristi više od jedne i po milijarde ljudi!
Populacione statistike podržavaju takva predviđanja jer većina svetske populacije danas ima ispod trideset godina, pogotovo u zemljama u razvoju. Pošto je Internet najjeftiniji i najbrži način da se dođe do željenih informacija, postaje sve više popularan. Šmit zaključuje da će se postepeno smanjivati korišćenje desktop kompjutera, jer kupci sve više biraju po dimenzijama manje i lakše naprave, kao i prenosive uređaje koje mogu da upotrebljavaju na putovanjima, poput takozvanih pametnih telefona, iPad-a i iPod-a. Diplomatija i državna ministarstva spoljnih poslova, ekonomije i obrazovanja, kao i sve druge delatnosti ljudskog društva, moraju se prilagoditi osnovim komunikacionim tehnologijama, što zahteva jedan potpuno novi pristup poslovanju.
Nove mogućnosti i izazovi digitalnog doba
Brzina komuniciranja među građanima donosi prednost novih mogućnosti za diplomatske aktere, kao i velike izazove. Opasnost po državne tajne koje mogu izazvati korisnici novih informacionih tehnologija, najbolje je pokazala afere Vikiliks , kada su poverljivi diplomatski kablovi američkog ministarstva spoljnih poslova postali dostupni javnosti, upravo preko Interneta. Iako su postojali mnogi sajber pokušaji da se Vikiliks vebsajt “obori” i da se spreči dalje širenje poverljivih informacija, anonimni Internet blogeri koji su se solidarisali sa osnivačima Vikiliksa stvarali su svakoga minuta stotine takozvanih ogledala, odnosno novih veb stranica sa istim sadržajem. Neki su čak uspeli i da unaprede dostupnost diplomatskih kablova, uvodeći nove funkcije za lakše traženje podataka!
Autokratski režimi poput sadašnjeg u Siriji isto tako su nedavno pribegli cenzurisanju Interneta, u neuspešnom pokušaju da spreče komunikaciju između opozicionara koji zahtevaju političke reforme i promenu vlasti demokratskim izborima. U maju 2011. godine, sud u Egiptu je kaznio bivšeg egipatskog predsednika Hosni Mubaraka i još dvojicu njegovih službenika (novčanom kaznom u iznosu od 90 miliona američkih dolara) zbog toga što su ukinuli Internet i mobilnu telefoniju tokom masovnih protesta, nakon kojih je pod velikih pritiskom Mubarak napustio vlast, posle trideset godina vladavine. Iako se stručnjaci slažu da moderne tehnologije poput Fejsbuka, Tvitera i Jutjuba nisu bile uzrok političkih promena, ipak su odigrale vrlo bitnu ulogu u organizovanju protesta u Tunisu, Egiptu i drugim zemljama tokom takozvanog “arapskog proleća”.
Pored izazova za državne organe koji očigledno postoje, nove komunikacione tehnologije omogućavaju pristup populacijama kojima se na drugi način pre nije moglo prići. Interaktivni vebsajtovi, snimci koji se prenose preko Jutjub kanala kao i Tviter i Fejsbuk poruke koja šalju ministarstva, na primer spoljnih poslova Sjedinjenih Američkih Država ali i mnogih drugih zemalja i institucija, privlače pažnju mlađe publike. Britansko ministarstvo spoljnih poslova je otišlo korak dalje tako što dozvoljava svojim diplomatama da svakodnevno komuniciraju sa korisnicima Interneta i da postave svoje stavove o određenim pitanjima preko bloga koji je pritom otvoren za dozu kritike. Kina je do sada uložila preko šest milijardi američkih dolara u sajber-diplomatiju, ali deo ovih sredstava isto tako odlazi i na cenzurisanje Interneta; njihovi građani imaju svoj vid Fejsbuka čija je upotreba isto tako široko rasprostranjena. Danas preko šezdeset svetskih lidera koristi Tviter i mnogi u javnim raspravama učestvuju posredstvom ove mreže.
Bezbednosne agencije sve češće zapošljavaju blogere i stručnjake u oblasti novih komunikacionih tehnologija da bi umanjile dejstvo i uticaj radikalnih grupa poput Al Kaide i njihovih simpatizera putem Interneta. Početkom juna mediji su preneli da je britanski kontra-obaveštajni odred MI5 zamenio recept za pravljenje ručih eksploziva receptom za pravljenje mufin kolača!
Digitalna diplomatija zahteva mnogo više od nacionalnog ‘brendiranja’ jedne zemlje. Ona je sredstvo za ostvarivanje spoljne politike na moderan način, za uticanje na javno mnjenje u drugim zemljama, i oruđe za ostvarivanje šire saradnje sa ekonomskim, političkim ali i potrošačkim slojevima različitih društava. Elektronska diplomatija takođe može da umanji troškove diplomatskih misija, od svakodnevnog komuniciranja i razmenjivanja poruka, do komuniciranja sa stranom publikom pa i do troškova štampanog materijala. Ona dobrinosi stvaranju virtuelne kulture koja, iako ne može da zameni ulogu diplomate-pregovarača, može da je dopuni. Zemlje koje se brzo razvijaju, poput Indije, sve više pribegavaju ovom načinu rada i diplomatskog delovanja, dok razvijene zemlje nastoje da pomoću digitalne diplomatije uključe i obrazovni sektor radi širenja svog uticaja u svetu.
Konferencije putem Interneta između diplomata i drugih sektora su sve ćešće, i umanjuju potrebu za putovanjima koja nisu neophodna. Bivši ambasador Srbije pri Ujedinjenim Nacijama u Ženevi izjavio je za B92:
U multilateralnoj diplomatiji elektronska komunikacija koristi se posebno u „draftiranju“ rezolucija ili drugih tekstova koji se usvajaju na međunarodnim forumima (predlog i lobiranje). To smo radili u Ženevi. Stizali bi nam predlozi, imali bismo mesec dana do glasanja da se o njima izjasnimo, pošaljemo amandmane… Štede se vreme i novac, a bilateralni sastanci dogovaraju se samo sa onima sa kojima postoji neki problem.
Srbija, iako ima ograničena finansijska sredstva, polako pribegava upotrebi digitalne diplomatije, iako bi taj razvoj mogao da bude mnogo brži kada se uzme u obzir da je uticaj preko društvenih mreža besplatan. Pojedini poslanici iz sastava Skupštine Republike Srbije imaju svoj javni profil na Fejsbuku na kojem dostavljaju informacije građanima o svojim (pažljivo izabranim) delatnostima. Vlada Republike Srbije bi trebala da otpočne formiranje nacionalne strategije o upotrebi novih informacionih sredstava u diplomatske svrhe, čime bi krenula u korak sa svetskim trendovima. Ovim putem bi dobila i potencijal da postane mnogo pristupačnija prvenstveno svojim građanima, ali i onima koji žive u dijaspori kao i strancima. Da bi se to ostvarilo i imalo većeg uticaja u svetu, ministri i njihovo osoblje kao i institucije u Srbiji trebaju da postanu mnogo fleksibilniji i da prihvate nove načine rada i političkog delovanja koji postaju norma u svetu. A upravo su fleksibilnost i otvorenost za korišćenje novih tehnoloških dostignuća glavne odlike moderne diplomatije, koje će sve više razlikovati uspešne zemlje od drugih.
Europska unija bi trebala učiniti raznolike kulturne sadržaje više pristupačne ljudima širom svijeta putem povećanog ulaganja u kulturu, a naročito u digitalnu diplomatiju, rekao je hlandski liberalni zastupnik Marietje Schaake.
“EU je među najbogatijim i kulturno najraznovrsnijim područjima u svijetu, ali premalo radimo da preuzmemo lidersku poziciju koristeći tu prednost”, tvrdi Schaake, koja je izradila izvještaj Europskog parlamenta o kulturnim dimenzijama vanjskih aktivnosti EU.
U izvještaju se naglašava važnost kulturne suradnje sa stranim zemljama kao način da se unaprijede interesi i vrijednosti Europe u svijetu – uključujući demokratiju, ljudska prava, sprječavanje sukoba i izgradnju mira.
Schaake se požalila da, dok Kina, NATO i SAD-u ulažu u kulturnu i digitalnu diplomatiju , kultura u EU dolazi kao potencijal da se spasi proračun.
Ona je napomenula da su nekoliko odjela Europske komisije – trgovina, razvoj, kultura i obrazovanje, kao i vanjski odnosi – uključeni u EU vanjske kulturne politike, ali da njihovo djelovanje nije bilo dovoljno dobro koordinirano.
Ona vidi postavljanje EU službe za vanjske poslove (EEAS) kao savršenu priliku za “pojednostaviti i uskladiti kulturne programe”.
Osim toga “, dok EU ima atraktivan, raznolik kulturni sadržaj, on mora biti više pristupačan ljudima diljem svijeta. Moramo također otvoriti informacije o EU u cjelini te o kulturnim programima putem Interneta”, rekla je Schaake.
EU strategija kulturne diplomatije trebala bi se usredotočiti na “digitalni diplomatiju”, rekla je ona, objašnjavajući da “omogućavajući spajanje što više ljudi bez cenzuriranja, sve više ljudi može pristupati informacijama i kulturnim sadržajima”, kao i iskusiti digitalizirane kulturne raznolikosti u Europi.
“Kultura, vrijednosti i sloboda su jako isprepletene. Stoga su strateško pitanje za Europu”, rekla dodajući da su ljudi, umjetnici, studenti i poduzetnici često najbolji ambasadori, te da “kultura može olakšati pristup i kontakt gdje su politički odnosi blokirani ili teški “.
Schaake je naglasila da su europski jezici dio svoje kulturne baštine i raznolikosti, te napomenula da se jezik već koristi kao alat za kulturne odnose, navodeći ” Alliance Francaise ‘kao primjer.
Srbija prati ostale zemlje – sve bliža digitalnoj diplomatiji. O rezolucijama i trgovinskim ugovorima pregovara se preko interneta. Uvode i virtuelne konzulate
Slobodan Vukčević i Stiven Vordsvort
„DOBRO došli na ’Fejsbuk’ stranu Ambasade SAD u Prištini, na Kosovu…“ Ovako vas, na engleskom jeziku, dočekuju američke diplomate na najpopularnijoj svetskoj društvenoj mreži. Ali, isto tako možete naći i poziv na srpskom jeziku: „Prijavi se na „Fejsbuk“ da se povežeš sa SAD ambasadom u Prištini“. Ova ambasada ima više od 2.500 prijatelja, među kojima i ponekog Srbina.
Ali nema „Fejsbuk“ stranu samo američka ambasada na Kosovu, već i u svim većim zemljama, kao i skoro svim državama u regionu – Sloveniji, Hrvatskoj, BiH, Makedoniji… Ali ne i u Beogradu! Preko profila, SAD predstavništva promovišu svoje aktivnosti, druže se, posebno sa mladima, „prijatelji“ razmenjuju mišljenja o ovom ili onom događaju.
OSTRVO NA SEKOND LAJFU
JEDNO vreme je posebno bio popularan virtuelni svet „Sekond lajf“ (Drugi život), na kom je čak i Srbija, odnosno naše Ministarstvo za dijasporu zakupilo ostrvo. Kako je komentarisala tadašnja ministarka Milica Čubrilo, ideja je bila da se populariše Srbija i njeni kulturni i turistički potencijali. Kako saznajemo u Ministarstvu za dijasporu, ova ideja ipak nije nikada u stvarnosti zaživela, već je ostala na nivou projekta. Inače, svoje ambasade u „Sekond lajfu“ imaju Švedska, Maldivi, Makedonija, Estonija…
Ova diplomatska aktivnost spada u sferu tzv. digitalne diplomatije, koja je sve popularnija. Savremene diplomate najčešće koriste elektronsku, umesto tet-a-te komunikacije, oglašavaju se preko blogova, imaju postove na društvenim mrežama „Tviter“ i „Fejsbuk“, ima ih na „Jutjubu“. Njihov zaštitni znak je laptop sa GSM i „blekberi“ telefon sa stalno uključenim internetom.
– U savremenoj diplomatiji sve je manje tajni, a i one koje to jesu vrlo brzo budu obelodanjene. U takvim, promenjenim uslovima, menja se i uloga diplomate, svuda, pa i u Srbiji. Oni brzo reaguju, ne skupljaju više informacije, već ih analiziraju i daju scenarija, a pregovara se sve više „on lajn“ – kaže za „Novosti“ Slobodan Vukčević, bivši ambasador Srbije pri UN u Ženevi, koji je doktorirao na ženevskoj Školi za diplomatiju i međunarodne odnose upravo na ovoj temi.
On naglašava da se mnogi sporazumi, posebno trgovinski, do samog kraja usaglašavaju video linkovima i mejlovima, što radi i naša zemlja.
– U multilateralnoj diplomatiji elektronska komunikacija koristi se posebno u „draftiranju“ rezolucija ili drugih tekstova koji se usvajaju na međunarodnim forumima (predlog i lobiranje). To smo radili u Ženevi. Stizali bi nam predlozi, imali bismo mesec dana do glasanja da se o njima izjasnimo, pošaljemo amandmane… Štede se vreme i novac, a bilateralni sastanci dogovaraju se samo sa onima sa kojima postoji neki problem – objašnjava Vukčević.
BLOGERI MIKELANĐELO I OBAMA U svetu se veruje da je bloger bio i renesansni slikar Mikelanđelo, koji je iza sebe ostavio više od 30.000 papirića sa dnevničkim i drugim beleškama, kaže Slobodan Vukčević.
Poznati blogeri su i američki predsednik Barak Obama, ali i bivši britanski šef diplomatije Dejvid Miliband. Holandski diplomata Jan Pronk, bivši specijalni izaslanik UN u Sudanu, pre izvesnog vremena deportovan je iz ove zemlje, jer je u svom blogu komentarisao sudansku vojsku. Prema našim informacijama, niko od srpskih diplomata nema svoj blog.
Preko neformalnih društvenih grupa i blogova, pojedine diplomate utiču na svetsko i javno mnjenje zemlje u kojoj službuju, ali i na promenu političkih tokova. Tako su počele mnoge savremene revolucije, poput takozvane „Tviter revolucije“, u aprilu 2009. u Moldaviji. Jedan od primera je i prošlogodišnje ubistvo mlade Iračanke Nede Aga Soltan, čiji je snimak ubistva na teheranskim ulicama videlo više miliona ljudi, i koji je umalo promenio rezultate iračkih predsedničkih izbora.
Neki od diplomata preko blogova, dakle neformalnim kanalima, često „opipavaju puls“ javnog mnjenja, ali i političkog vrha zemlje u kojoj su postavljeni. Jedan od najpoznatijih VIP blogera u Srbiji je britanski ambasador Stiven Vordsvort. Odgovarajući na pitanje da li ponekad prekorači granice diplomatskog, Vordsvort je rekao: „Ne, ja ne komentarišem unutrašnja pitanja Srbije, već pitanja iz domena međunarodnih odnosa i ona koja su u vezi sa integracijom Srbije u EU i njenim međunarodnim obavezama, uknjučujući tu i ljudska prava“. Zato se Vordsvort verovatno više bavio gej paradom nego statusom Kosova.
Zanimljivo je da svetske supersile čak otvaraju virtuelne konzulate, odnosno veb strane specijalno za zemlje u kojima nemaju predstavništva (recimo Amerika u Somaliji). Srbija je od ovoga još uvek daleko, jer nema za to novca.
– Ipak, naša diplomatija koristi digitalnu diplomatiju onoliko koliko joj to sredstva dozvoljavaju i koliko za tim ima potrebe. Vremenom, to će sigurno biti sve češće, jer na taj način možemo dobro da branimo svoje interese – zaključuje Vukčević.
Prema našim informacijama, niko od srpskih diplomata nema svoj blog.
Negde tokom studentskih protesta 96/97. nabavio sam svoj prvi digitalni fotoaparat i mobilni telefon. Nekako mi se još tada činilo da te dve sprave mogu da se sastave i to sam predočio kolegi fotografu. Oduševljeno sam mu pričao da će svoju fotografiju moći direktno iz aparata da pošalje u redakciju mobilnim internetom (koji je tada bio nezamislivo spor, doduše). To znači da više niko neće moći da zaustavi tvoju sliku, pobedonosno sam poentirao! Kolega je reagovao prilično hladno rekavši da nikada neće kupiti takvu kameru. Sada mi vade film, a tada će mi lupati aparat, bio je njegov argument. Malo je promašio, niko mu baš ne lupa aparat, ali na mnoga mesta više ne može da uđe.
Upravo takvu zebnju osećam povodom novog curenja podataka preko Vikiliksa. Sve se pitam da li je ovaj najveći uspeh interneta u borbi protiv svakovrsnih državnih tajni tačka od koje će internet slobode ići nizbrdo i to brzo.
Već u prvim minutima nakon objavljivanja novih dokumenata neki analitičari su potrčali da kažu da je ovo kraj diplomatije, ili barem kraj diplomatije kakvu mi poznajemo. Suština diplomatije je da nije preterano javna, ali i da je dobro umrežena. Otud izraz “diplomatski kanali”.
Negde krajem devedesetih ti kanali su počeli da se prepliću sa internet mrežom, kompjuteri su ušli u diplomatiju, sa depeša se prešlo na i-mejlove, malo zbog uštede, malo zbog brzine. Odlično je išlo, diplomate su se malo opustile te su poslednjih godina digitalne arhive svakakvih dokumenata narasle. A kada imate toliku količinu tajni koja se može smestiti na nekoliko dividijeva uz nekoliko klikova mišem, onda je samo pitanje vremena kada će neko to da iznese iz sistema i kada će se pojaviti medij koji se neće libiti da sve to objavi. Eto, došlo je to vreme.
Sada se političari preračunavaju šta im se više isplati. Da diplomatiju vrate pola veka unazad, na šifrovane telegrame i poruke koje nose kuriri ili da kontrolišu internet? A možda i kombinacija obe stvari.
Jer, nakon ovoga, diplomatija svakako više neće biti ista, ali ni internet. Vrlo je verovatno da će i demokratske zemlje primeniti nešto od kineskih i singapurskih modela kontrole mreže i informacija koje se njome prenose, o čemu se više ne govori previše tiho. Recimo, usitnjavanje interneta, kontrola prekograničnog internet saobraćaja, sve sa ciljem da se spreči prometanje informacija od značaja za državu.
To možda jesu veliki koraci unazad, ali internet je do sada unapred hodao u čizmama od sedam milja i malo šta je moglo da ga prati, od medija do državnih administracija. Sada su se te vratolomne brzine mnogi prepali i malo bi da vrate stvari i preurede mrežu uz više državne kontrole.
Naravno, postoji mogućnost i da diplomatija i državne bezbednosne službe kapituliraju pred internetom. Samo je mala.
Dok se to ne razreši, ostaje nam da se zabavljamo novom diplomatskom kletvom: Dabogda ti se inboks pojavio na Vikiliksu.
